नेपालको राजनीति , मेरो अभिव्यक्ति

हुनत संधीय संसदमा १४ दलको प्रतिनिधित्व छ।७ दल लाई राष्ट्रिय दलको मान्यता प्राप्त छ।तैपनि सत्ता र राष्ट्रिय राजनीतिमा मूलतः दुई दल नेपाली कांग्रेस र ऐमालेको पकड छ।अन्य दलहरू संसदमा जतिसुकै चर्कियपनि अन्ततः बागडोर ती दुई दल कै पोल्टामा परिहाल्छ।वास्तवमा ती दुई दल सत्ता र राजनीतिको दुई ठुला चुम्बक हुन्।वैकल्पिक शक्तिको रूपमा उदीयमान दल लाई उछित्ताउने र अन्य दलहरू लाई स्वार्थ अनुसार विद्यमान कानुनमा संशोधन गरेर होस् वा अध्यादेश बाट होस् चोइट्याउने क्षमता राख्दछन्।यस्तो समर्थता विगतमा धेरै पटक प्रदर्शन गरिसके र वर्तमान मा पनि देखाउदै छन्। २०४६ पश्चात् सत्ता र राजनीतिमा कांग्रेस एमालेको निरन्तर दबदबा रह्यो।यी दुई दलको विकल्पमा राष्ट्रिय प्रजातन्त्र पार्टीले वैकल्पिक राजनीतिक शक्तिको रूपमा राष्ट्रिय राजनीतिमा इन्ट्री त गर्यो।तर त्यो चेष्टा लाई प्रभावशाली बनाउन सकेन्।निरन्तरता दिन सकेन्।उपलब्धिमूलक पनि हुन सकेन्।टुट जुट मै समय खर्चिन थाल्यो।विपथनको अवस्था पैदा भयो।वैकल्पिक शक्ति भनिएको त्यो पार्टीको टुट जुट र विपथनमा कांग्रेस एमालेको राजनीतिक चुम्बकीय सामर्थ्यको थोरबहुत प्रभाव लाई नकार्न सकिदै...

हिँडाइ पछी मात्र दौडाइ हुन्छ।दह्रो टेकाइ र हिँडाइ सफल दौडाइको अभ्यास हो।यो प्रकृतिको नियम हो।महत्त्वाकाङ्क्षी हुनु क्रियाशील रहनु हो।तर अति महत्त्वाकाङ्क्षा र ओभर कन्फिडेन्सले जोखिम निम्तिन सक्छ।विवादमा पर्न सक्छ।विवादले करियरमा प्रश्नचिह्न खडा हुन्छ।भारतको हण्डी खाएर  पढेको र निर्देशित राजनीति गरेको आरोपित डा. बाबुराम प्रकाण्ड विद्वान भएतापनि विवादित राजनीतिक नेताको श्रेणीमा पर्दछन्।Nowhere को अवस्थामा छन्।आरोपितहरू लाई सत्तामा बहाल गराउनु हुदैन्।सत्तासिनहरू विवादमा पर्नु हुदैन्।यो आधारभूत राजनीतिक संहिता हो। यथार्थमा सुशासन, समृद्धी र स्वाभिमानको लागि भ्रष्टाचार, कमिसन , माफिया, बिचौलिया लगाएत सम्पूर्ण बेथितितन्त्र विरूद्ध राजनीतिक महाभियानमा उत्रिएको राष्ट्रीय स्वतन्त्र पार्टी प्रति आम जनता मात्र होईन् विभिन्न दलहरूलाई समर्थनमा भोट हाल्दै आएकाहरू लगाएत आफ्ना दलका नेताहरूको कुहरकत, भित्री साँठगाँठ र काखा पाखाको व्यवहार बाट आजित भएका नेता कार्यकर्ता समर्थकहरू समेतको घोषित अधोषित समर्थन र झुकाब रहेको यत्रतत्र सर्वत्र स्पष्ट देखिन्छ।२०७९ को निर्वाचनमा डङ्का  पिट्न सफल त्यो दल र...

अमेरिकी राष्ट्रपति james Monroe प्रतिपादित ४ मुख्य बुदाँ युक्त मुनरो डक्ट्रिन १८२३ अकस्मात् आकाश बाट ठक्रक्क खसे जस्तै अहिले २०२४ मा राष्ट्रिय राजनीति र संसदमा टीकाटिप्पणीको बिषय बन्यो।आखिर किन?के का लागि ? कस्को लागि ?हाम्रो भौगोलिक अवस्थिति ,काल परिस्थिति,  छिमेकी द्वय राष्ट्रहरूको मनोविज्ञान,तिनीहरूको घोषित अघोषित नीति रणनीतिको यथेष्ट ज्ञान राख्ने विद्वत् सांसद बाट जहिले पायो तहिले असान्दर्भिक बिषय उठाउनु आश्चर्य मात्र होईन् कहिल्यै कसैको उपनिवेश कठपुतली नरहेको हाम्रो देश भारतको प्रभाव क्षेत्रमा रहेको फर्मल डिक्लेयर गर्ने भारतको रणनीतिक अभीष्ट पुरा गराउने आत्मघातक अपक्व आँट हो।  मोनरो डक्ट्रिन सन् १८२३ डिसेम्वर २ मा राष्ट्रपति जेम्स मुनरोले अमेरिकी कँग्रेस लाई सम्बोधन गर्ने क्रममा प्रस्तुत गरेको पश्चिमी गोलार्द्ध Western Hemisphere अमेरिकाको  Sphere of Interest सम्बन्धि अत्यन्त महत्वपूर्ण नीतिगत दस्तावेज हो।यो पश्चिमी गोलार्द्ध सम्बन्धि सर्वाधिक ज्ञात अमेरिकी नीति हो।पश्चिमी गोलार्द्धको गतिविधिमा हस्तक्षेप नगर्न, त्यहाँ रहेका देशहरू माथि थप उपनिवेश लगाएत कठपुतली राजा म...

निश्चय नै राष्ट्रिय राजनीतिको तीन मुख्य सारथीहरू ओली, देउवा र दाहालको आ-आफ्नै विचित्रता छ।त्यसैले त तिनीहरू बाट वेलाबखत विचित्र विचित्रको गतिविधिहरू प्रदर्शन हुने गर्दछ।खास गरी  २०७९ पुस १० गते देखी त्यतिखेरको प्रधानमन्त्री पी के दाहालले पाँचौ पटक विश्वासको मत लिन संसदमा मतदान हुदाको वखत २०८१ असार २८ गते सम्म ती शिर्ष नेताहरूको त्रिकोणात्मक राजनीतिक जालझेल राष्टिय  राजनीतिमा निरन्तर मञ्चन भईरह्यो।त्यो अवधि अस्थिर राजनीतिको चरमसीमा नै थियो।    त्यो अवधिभर त्री नेताहरूको ध्यान  Push & Pull को राजनीतिमा अधिक केन्द्रीत रह्यो।मूलत: ओली र देउवा  दाहाल माछो लाई आफ्नो कोक्रोमा पार्न ढोक्सो थाप्नमा व्यस्त रहे।माछो जबरजस्त रहेकोले कहिले ओलीकोमा त कहिले देउवाको कोक्रोमा पर्ने र सजिलै फुत्किने हुदा दाहालकै प्रधानमन्त्रीत्वमा ननस्टप तीन पटक सरकार बन्यो र उनी विश्वासको मतको खातिर पाँच पटक संसदको रोस्टममा उभिन पुगे।त्रय नेता परस्पर बेइमान,धोखेबाज,मूल्य चुकाउनु पर्ने, जवाफ दिईने आदी ईत्यादी भद्दा शब्दवाण प्रहार गर्ने र सांसदहरू संसदमा ठेलठाल गर्ने हुदा राजनीति अत्यन्त ...

हो निश्चय पनि राजनीतिले नेता जन्माउद छ।यो स्वाभाविक हो।तर नेताले राजनीति जन्माउनु सर्वथा अस्वाभाविक हो।प्रजातान्त्रिक शासन पद्धतिमा यस्तो हुदैन्।त्यसो हुनु भनेको संविधान ऐन जिउँदो रहेतापनि नेतृत्वले त्यस  मा टेकेर होईन् त्यस्लाई कुल्चेर शासन गर्दछन्।जस्को कुपरिणामस्वरूप सभ्य तथा सुशासनको सिद्धान्त मूल्य मान्यता संस्कार र परम्परामा विचलन पैदा हुन्छ।जताततै एक पछि अर्को केन्द्र कनेक्टेड आर्थिक अपचलन ठगी भ्रष्टाचार मौलाउदछ।कुकृत्य टुप्पो बाट पलाउ छ।टुप्पो बाट नै मलजल हुदै  तल्लोतह सम्म जरो गाडिन्छ।र भित्र भित्र जनता समाज र देश लाई चुस्दै  खोक्रो बनाई रहेको हुन्छ।अन्तत: देश र समाज यति सम्मको जर्जर र खोक्रो हुन्छ कि जरो उखेल्नु त के हल्लाउन पनि सकिदैन्। शक्ति पृथक्करण तथा नियन्त्रण र सन्तुलनको सिद्धान्त र त्यसको  मूल्य मान्यता र तत् सम्बन्धी संवैधानिक व्यवस्था,ऐन,नियमावली सबै भाषणमा कागजमा  मात्र सीमित रहन्छ। राजनीतिक संस्कार,नैतिकता,परम्परा,बोली व्यवहारमा अनुशासन र विश्वसनियता यी सबै शून्य अवस्थामा रहन्छ। कार्यपालिका बेलगाम सर्वत्र हाबी हुन्छ।न्यायपालिका स्वतन्त्र रह...

          शोषित, पिडीत जनताहरू न्याय माग्दै सडकमा, जनप्रतिनिधि सांसदहरू परस्पर संसदमै  घम्साघम्सीमा , ठगहरू फरारको अवस्थामा र आरोपितहरू नेताहरूको टाङ्मुनी ओति रहेको अवस्था छ। बालमन्दिर जग्गा काण्ड छानबिनको क्रममा जारी पक्राउ  पुर्जी राजनीतिक राप बाट लल्याकलुलुक परेको छ। राजनीतिमा ढलीमली गरिरहेका तीन दलका नेताहरू आफ्नाहरू लाई बचाउन बार्गेनिंगको अवस्थामा र जनताको प्रतिनिधित्व गरिरहेका अन्य दलहरू पर्ख र हेरको अवस्थामा छन्।  संविधान प्रदत्त वाक् स्वतन्त्रताको उपयोग गर्दा सामाजिक संजाल बाट हुने थ्रेटको कारण राष्ट्रीय कलाकार द्वयले सार्वजनिकरूपमा माफी मागेको र सहकारी ठग्ने ठुला ठगहरू मूलत: तीन ठुलो दलहरूमा आवद्ध रहेको अवस्था छ।बुढीगण्डकी हाईड्रोपावर प्रोजेक्टमा ओली, देउवा र प्रचण्डले ९ अर्ब बाँडी खाएको र त्यो पुष्टी गर्न आफु तयार रहेको पूर्व प्रधानमन्त्री डा. बाबुराम भट्टराईले सार्वजनिक खुलासा गर्नु भएको बर्षौ बिति सक्यो तापनि हालसम्म चाइँचुइँ केहि  नभएको अवस्था छ।पहिलो पटक विश्वासको मत लिने क्रममा प्रधानमन्त्री दाहाल लाई प्रतिपक्षको वेञ्चमा रहेर प...